کرونا و شر دنیا و خداوند

تاکنون بسیار رخ داده است که بلایا، فجایع و رخدادهای طبیعی دردناک باعث بروز بحث‌های کلامی چالش برانگیز به خصوص در مورد عدل الهی و وجود شر شوند. فاجعه زله لیسبون در قرن یکی از این موارد بود که به خصوص روشنفکران فرانسوی نوگرا را در مقابل متکلمین و ون مدافع سنت مسیحیت قرار داد. همچنین بروز بیماری‌های همه‌گیری مانند طاعون سیاه در اواخر قرون وسطی به حدی سوالات کلامی چالش برانگیزی برانگیخت که بسیاری این رخداد را یکی از عوامل ورود غرب به عصر رنسانس می‌دانند.

با بروز رخدادهای طبیعی کشنده به خصوص همه گیری ویروس کرونا یک بار دیگر این پرسش‌ها توسط برخی پرسشگران مطرح شده است. پرسش ساده است: " اگر خداوند مهربان است؛ پس این همه بلا به چه علتی باید بر سر ما فرود بیاید؟ آیا اینکه بسیاری از مردم بمیرند، زجز بکشند، یا به علت یک بیماری همه گیر، ورشکسته شوند شر نیست؟ آیا خداوند می‌تواند آفریننده شر باشد؟"

آیت الله محمدتقی مصباح یزدی با اشاره به تلاش های فلاسفه موحد گفت: (به نقل از سایت انتخاب،۱۳۹۸/۱۲/۲۳)

شُرور دنیوی شریت آنها نسبی است، مثلا آتش درست است که می سوزاند اما باعث پخت غذا و و جلوگیری از سرما هم می شود. پس نسبی است. آنچه محل بحث است و بیشتر شبهات در اطرافش آن دور می زند این است که آن شُروری نسبت به انسان شر است.

اگر ما شُرور را به امور وجودی هم نسبت بدهیم، مثلا آتشی که می سوزاند، بیماری ای که آدم را از پا درمی آورد مانند بیماری سرطان یا بیماری کرونا، سوال اصلی این است که خدا اصلا چرا اینها را برای انسان خلق کرده؟ اما [پاسخ نهایی در] این است که بدانیم خداوند اصلا چرا آدمیزاد را خلق کرده.؟

او ادامه داد: همه مسلمان ها بلکه همه ادیان معتقدند که عالم ابدی دو سرا دارد؛ یکی سرای بهشت است که همه آن نعمت است و یک سرا هم عذاب محض است که هیچ خیری در آن نیست. بالاخره اینها را خدا خلق کرده. جهنم را خدا خلق کرده. سوال می شود که چرا خدا جهنم را خلق کرده و اگر خلق نمی کرد چه می شد؟ همه مردم می رفتند بهشت؛ به خدا که ضرری نمی رسید.

آیت الله مصباح افزود:

این مخلوق هایی که ما اینها را شر می دانیم به دو دسته قابل تقسیم هستند. شُروری که در این عالم تحقق می یابد و دسته ای در عالم ابدی. مثلا آتش که می سوزاند و از بین می برد. یک بحث شُروری است که جنبه ثانوی یا عکس العملی دارد. یعنی موجودی کاری انجام می دهد و به دنبال آن شری تحقق پیدا می کند. مثال روشنش این است که انسانی گناه می کند و به آثار گناه مبتلا می شود.

برای اطلاع بهتر از دیدگاههای علم گرای دنیای معاصر، بخصوص در جهان مسیحیت و دانشگاهیان کشورهای توسعه یافته، مطالعه کتاب زیر می تواند مفید باشد.